Dit keer gaan we in gesprek met Mart van Wanrooij, voorzitter van de KennisKring Wmo.
Wie is Mart van Wanrooij? Mart is een oud directeur in de ouderen- en gezondheidszorg en heeft vanuit die functies heel veel ervaring opgedaan met de Wmo.
Het gesprek verloopt in een ontspannen sfeer en voordat we het weten zijn we al weer anderhalf uur verder. Er is ook zoveel te vertellen over de Wmo.
Allereerst, wat betekent Wmo eigenlijk?
Wmo staat voor Wet maatschappelijke ondersteuning. Deze wet regelt hulp en ondersteuning voor burgers, zodat zij zo lang mogelijk thuis kunnen wonen en deel kunnen blijven nemen aan de maatschappij.
Sinds 1 januari 2015 zijn de gemeenten verantwoordelijk voor het ondersteunen van kwetsbare mensen. Met als doel dat mensen zo lang mogelijk in hun eigen leefomgeving kunnen blijven.
Kwetsbare mensen?
Dat klinkt een beetje vervelend. Maar hiermee worden mensen bedoeld die er niet in slagen om zonder hulp deel te nemen aan de maatschappij. Dit kan veel oorzaken hebben. De Wmo richt zich met name op mensen die gezondheids- en welzijnsproblemen hebben, mantelzorg verlenen en op ouderen.
Wat is de taak van de KennisKring Wmo?
De vrijwilligers binnen de KennisKring Wmo verzamelen signalen uit hun achterban. Met name signalen waarin mensen problemen ervaren in de toegang tot de Wmo voorzieningen bij de gemeente. Met een enkel probleem kan de KennisKring niet zoveel, maar als er meer mensen over hetzelfde probleem praten, dan kan de KennisKring Wmo bekijken of dat dit verwerkt kan worden in een ongevraagd advies aan de gemeente.
Verder wordt de KennisKring door de gemeente gevraagd om een advies uit te brengen over beleidsstukken en uitvoeringsregels op het terrein van de Wmo en de Participatiewet.
Vrijwilligers?
De KennisKring Wmo van de Adviesraad Sociaal Domein bestaat uit vrijwilligers die deskundig zijn op het gebied van de Wmo. En een eigen netwerk meebrengen op dat gebied.
Maar de Wmo is heel erg breed. En omvat heel veel onderwerpen. Denk dan bijvoorbeeld aan beschermd wonen, maatschappelijk opvang, mantelzorg, cliëntervaringen, huishoudelijke hulp en verzorging, individuele voorzieningen en PGB. En dat is nog maar een greep uit het aantal onderwerpen.
En daarom brengt elke vrijwilliger binnen de KennisKring Wmo zijn eigen deskundigheid op een specifiek onderwerp mee.
Dat kan deskundigheid zijn opgedaan uit persoonlijke ervaring, of deskundigheid door werkervaring.
De bekendheid met de Wmo
Volgens Mart is de Wmo een vaag begrip voor veel mensen. Als je er niet mee te maken hebt, dan ben je ook niet op de hoogte.
En dat maakt het meteen ook een beetje moeilijk. Want hoe bereik je de mensen dan?
Hoe is de toegang tot de gemeente?
Mart vertelt dat de mensen die niet direct kunnen vinden. Want maatschappelijke ondersteuning… wat is dat? Als je hulp nodig hebt dan ga je zoeken naar hulp in de huishouding, of je zoekt een hulpmiddel via de zorgverzekeraar of een thuisorganisatie.
Volgens Mart is de beste entree via de huisarts en de wijkverpleegkundige. Of Ons Welzijn. Die staan dicht bij de mensen.
Informatie voor de KK Wmo
Informatie is zeer belangrijk voor de KK Wmo, vervolgt Mart. Informatie van mensen die vastlopen in de aanvraag voor ondersteuning of niet de juist passende voorziening krijgen.
De KennisKring krijgt op 2 manieren toegang tot informatie:
De eerste manier heeft Mart hierboven al toegelicht. Dat is de informatie die de KennisKring krijgt van de vrijwilligers zelf. In de KennisKring zit een mooie mix van ervaringsdeskundigen en mensen die werkzaam zijn binnen de cliëntenraden van de ggz en sociale werk. Maar ook zitten er vrijwilligers die bestuurlijke ervaring hebben binnen de gezondheids- en ouderenzorg.
Daarnaast krijgt de KennisKring informatie van de gemeente. Echter niet zoveel als de KennisKring zou willen. Op het wensenlijstje staat bijvoorbeeld nog betere opvolging van de uitkomsten uit clientenervaringsonderzoeken. En waar de KennisKring heel benieuwd naar is zijn de hoeveelheid aanvragen die de gemeente krijgt en hoe die aanvragen worden afgehandeld.
Mart vervolgt met een voorbeeld. “Zo heb je nu de corona periode. Wij zouden graag willen weten wat er speelt. Is het extra druk geweest, hoeveel aanvragen heeft de gemeente gekregen, heeft de gemeente de indruk dat mensen bang zijn door de corona en geen hulp durven aanvragen? Dat soort vragen. Maar helaas wordt daar niet op gereageerd. Men moet niet bang zijn dat we controleren of ze hun werk wel goed doen. Daar gaat het niet over, we willen weten wat er speelt. “
UPDATE maart 2023: Inmiddels is er veel verbeterd in de informatie voorziening. Ambtenaren benaderen ons al vroegtijdig zodra duidelijk is dat er (nieuw) beleid ontwikkeld moet worden. Zodat we over de kaders waarin het moet plaatsvinden bijgepraat zijn alvorens we op inhoud mee kunnen gaan denken. Het Cliëntervaringsonderzoek is mede door onze invloed merkbaar in opzet en verwerking van de uitkomsten verbeterd.
Heeft de gemeente een cultuurprobleem?
Mart: “er zijn ambtenaren die heel open staan en die kennis met je willen delen en ook bereid zijn om in werkgroepen deel te nemen en dingen voor te bereiden. Petje af! Echt heel prettig.
Maar er zijn ook een paar afdelingen binnen het gemeentehuis waar men om een of andere reden afhoudend is.”
Maar Mart plaatst daar ook een kanttekening bij. Het is voor een ambtenaar vaak moeilijk om met het actuele politieke speelveld om te gaan. Sommigen kunnen dat echt heel erg goed, maar anderen blijven binnen de ruimte welke de landelijke en lokale politiek biedt. Helaas is de politiek nogal eens van de korte termijn, terwijl Wmo-beleid beter gediend is met een lange termijn visie. Menig ambtenaar zou vanuit de wettelijke regelgeving en uit eigen ervaring anders willen denken en handelen als daar ruimte voor geboden zou worden.
Geest en letter van de wet
Mart: “binnen de KK Wmo hebben we mensen die zuiver naar de letter van de wet kijken. En anderen die kijken naar de geest van de wet.
Beiden hebben we nodig om naar een zo goed mogelijk advies te komen. Maar dat vergt wel wat schipperen. Uiteindelijk staat de ASD er voor om naar de geest van de wet te willen reageren in het belang van de kwetsbare burger.”
Hij vervolgt: “Want als je de pot met geld moet verdelen over iedereen die min of meer hulp nodig heeft, dan wordt het enorm verdund, waardoor je niemand echt goed meer kunt helpen. Het is daarom soms beter om te kijken naar wie het écht nodig heeft, dan kan je het geld daar veel beter aan besteden. En daarnaast kan je de landelijke politiek beter helpen door te zeggen wat niet uitvoerbaar is en wat beter kan.”
Werkgroepen
Sinds begin 2020 heeft de KennisKring Wmo werkgroepen. Deze werkgroepen werken thematisch. De vrijwilligers die veel kennis en ervaring hebben met het thema nemen daaraan deel. Daar kunnen ook vrijwilligers uit andere KennisKringen aan deelnemen, en zelfs ambtenaren. Het voordeel is dat er snel veel kennis en ervaring op tafel gelegd kan worden en dat ambtenaren al veel eerder in hun proces bij het opstellen van beleid bevindingen kunnen verwerken. Daarnaast zijn veel problemen KennisKring overstijgend. Kwetsbare mensen hebben vaak op meerdere vlakken problemen. Op deze manier kan er uiteindelijk een veel vollediger (on)gevraagd advies neergelegd worden.
De gemeente
Wat Mart wel eens mist is het vermogen van mensen om ook eens naar de andere kant te kijken. Welke belangen dient de gemeente nog meer in het oog te houden?
De gemeente kan het nooit iederéén volledig naar de zin maken. En de gemeente is er niet alleen voor de kwetsbare burgers, maar voor álle burgers! En dat vraagt soms impopulaire beslissingen.
In het laatste advies van de KennisKring Wmo, over de psychische kwetsbaarheid bij burgers, heeft Mart en zijn KennisKring aangestipt dat als de psychiatrie het laat afweten, of de zorgverzekeraar, of de politie, er de neiging bestaat om het dan maar op het bordje van de gemeente te gooien.
Mart: ”We moeten zeker opkomen voor de kwetsbare burgers maar ook begrip hebben als de gemeente zegt: tot zover kunnen we maar gaan.”
Wat wordt er met de adviezen gedaan?
De ASD geeft (on)gevraagde adviezen aan het college. Zo ook de KennisKring Wmo. En daar houdt het eigenlijk zo’n beetje op. Wat er mee gedaan wordt is vaak niet direct duidelijk. Door de nieuwe opzet en samenwerkingen met de beleidsambtenaren ziet Mart wel groeiende resultaten. Hij geeft het al eerder genoemde (gevraagde) advies psychische kwetsbaarheid als voorbeeld. Mart herkent heel veel in wat de KennisKring heeft meegegeven aan de ambtenaren. De goede samenwerking en openheid van bestuur wordt daarom zeer gewaardeerd.
Heb je nog wensen voor de toekomst?
“Ja zeker”, zegt Mart, “wij zouden als KennisKring graag samen met de gemeente willen kijken of er maatwerk geleverd wordt of kan worden. En kijken of ze flexibel zijn om de wetten en regelgeving aan te passen aan de individuele behoefte van de burger. Maatwerk dus. Wij kunnen ze daarin adviseren.
En we willen nóg beter de behoefte van de burger in beeld krijgen.
Een doorn in ons oog zijn de schotten tussen de voorzieningen. Het zou fijn zijn dat deze losgelaten kunnen worden.
Verder zou er door de gemeente meer aandacht gegeven kunnen worden aan preventie. Door dichter bij de burger te zijn. Bijvoorbeeld door meer en herkenbaar aanwezig te zijn in buurtcentra. Zodat de mensen zo licht mogelijk geholpen kunnen worden en niet afglijden naar zwaardere zorg. Maar ook goede en voldoende huisvesting staat op ons wensenlijstje en voor ouderen verzorgingshuizen nieuwe stijl.”
Nieuwe vrijwilligers
Maar voor de korte termijn heeft Mart met de KennisKring nieuwe vrijwilligers nodig.
De vrijwilligers binnen de KennisKring Wmo hebben maar voor een aantal jaren zitting. Dan moet er weer “nieuw bloed” komen. Dit om de kennis en ervaring zo actueel mogelijk te houden.
Dit jaar zijn er diverse vrijwilligers binnen de KennisKring die daarom af gaan zwaaien. De KennisKring Wmo zoekt mensen die ervaring hebben met wmo voorzieningen. Maar ook dossiertijgers met politieke ervaring of antenne.
Heb je de gevraagde ervaring en spreekt deze manier van (samen)werken je aan, dan word je van harte uitgenodigd om kennis te maken!
Netwerken
Verder zou de KennisKring Wmo graag wat meer samenwerken met Ons Welzijn, thuiszorgorganisaties, cliëntenorganisaties en wijkteams. Deze mensen zijn goud waard voor het signaleren van knelpunten in de toegang tot de gemeente. De ASD kan van toegevoegde waarde zijn door deze signalen om te zetten naar adviezen waardoor knelpunten opgelost kunnen worden.
Meer weten?
Meer weten over de Adviesraad? Lees meer over onze kenniskringen en werkgroep.
Als vrijwilliger aan de gang voor de Adviesraad? Neem dan eens contact met ons op. Dan kijken we samen wat we voor elkaar kunnen betekenen.
